bc – -Translation – Keybot Dictionary

  Shop | National Museum ...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	250000 - 2500 BC
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	250000 - 2500 CC

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Death in Wales: 4000–3000 BC
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Marwolaeth yng Nghymru: 4000–3000 CC

  Shadowland: Wales 3000-...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	You are here: Home > Curatorial & research > Research > Archaeology & Numismatics Department > Early Wales > Shadowland: Wales 3000-1500 BC
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Rydych chi yn: Hafan > Curadurol ac ymchwil > Projectau > Yr Adran Archeoleg a Niwmismateg > Cymru Gynnar > Shadowland: Cymru 3000-1500 CC

  Bronze Age | Rhagor  

Show textShow cached sourceOpen source URL	2500 - 800 BC
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	2500 - 800 CC

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	In complete contrast to this is Death in Wales: 4000-3000 BC, which takes a look at the remains of people who built Wales' earliest monuments.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Yn gwrthgyferbynnu â hyn yn llwyr mae'r arddangosfa Marwolaeth yng Nghymru: 4000-3000 CC. Dewch i weld olion y bobl adeiladodd henebion hynaf Cymru sydd wedi para hyd heddiw.

  Later Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Societies from 1200 BC onwards left increasingly visible traces of settlement
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	O 1200 CC ymlaen dechreuodd y gwahanol gymdeithasau

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Faces of Wales and Death in Wales: 4000-3000 BC – two very different exhibitions – have grasped the imagination of thousands of visitors during the summer months, and will close on 24 September.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Mae Wynebau Cymru a Marwolaeth yng Nghymru:4000-3000 CC – dwy arddangosfa wahanol iawn – wedi cydio yn nychymyg miloedd o ymwelwyr drwy gydol yr haf, ac mae'r ddwy yn cau ar 24 Medi.

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Ancient Ancestors is the main theme at National Museum Cardiff, to compliment the exhibition Death in Wales 4000-3000 BC currently on show.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Ein hynafiaid yw prif thema Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, i gyd-fynd a'r arddangosfa Marwolaeth yng Nghymru: 4000-3000 CC sydd ymlaen ar hyn o bryd.

  Who Were the Earliest C...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	The earliest written references to the Celts were made by the Greek writers Hecataeus and Herodotus, during the sixth and fifth centuries BC (600-400BC). The Greeks named them
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Yng ngwaith yr awduron Groegaidd, Hecataeus a Herodotus, y ceir y cyfeiriadau ysgrifenedig cyntaf y gwyddom amdanynt at y Celtiaid, yn ystod y bumed a'r chweched ganrif Cyn Crist (600-400CC). Roedd y Groegiaid yn eu galw'n

  Iron Sword | National M...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	This sword blade was made by a skilled blacksmith and its shape and style suggest a date of the second or first century BC. Made of iron, it probably once had a pommel of bronze or iron, and a bone or antler handle.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Gwnaed llafn y cleddyf hwn gan of medrus ac mae ei siâp a'i arddull yn awgrymu ei fod wedi'i wneud yn yr ail ganrif neu'r ganrif gyntaf CC. Fe'i gwnaed o haearn ac mae'n fwy na thebyg fod iddo bwmel efydd neu haearn ar un adeg, a charn o asgwrn neu gorn carw.

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Tinkinswood, Bryn yr Hen Bobl, Bryn Celli Ddu ‘The Hill of Black Grove' and Pipton - four burial tombs featured in National Museum Cardiff's latest exhibition, ‘Death in Wales: 4000-3000 BC', showing from 8 June – 24 September.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Tinkinswood, Bryn yr Hen Bobl, Bryn Celli Ddu a Pipton – dyma bedwar o'r siambrau claddu sy'n ymddangos yn arddangosfa ddiweddaraf Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, ‘Marwolaeth yng Nghymru: 4000-3000 CC', rhwng 8 Mehefin a 24 Medi.

  Later Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	The objects in these collections were used by societies who developed the use of metals, and made artefacts of copper, bronze and gold and later iron. They once belonged to the people who lived in Wales after 2,500 BC and until the middle of the first century AD.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Cafodd y gwrthrychau yn y casgliadau hyn eu defnyddio gan gymdeithasau a ddatblygodd ffyrdd o ddefnyddio metelau. Roeddynt yn gwneud arteffactau o gopor, efydd ac aur, ac yn ddiweddarach o haearn. Arferent berthyn i bobl a oedd yn byw yng Nghymru ar ôl 2500 CC a than ganol y ganrif gyntaf OC.

  Later Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Copper and gold was mined, smelted and worked in Wales during the second millennium BC, as evidenced by recent discoveries of prehistoric copper mines, and also by the frequent finds of bronze tools and weapons, and torcs
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Roedd copor ac aur yn cael ei gloddio, ei smeltio a'i drin yng Nghymru yn ystod yr ail fileniwm CC. Gwelwyd tystiolaeth o hyn yn ddiweddar pan ddarganfuwyd mwyngloddiau copor cynhanesiol, a chafwyd llu o ddarganfyddiadau o gelfi ac offer efydd, a thorchau

  Who were the Celts? | R...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Interestingly, none of the Classical texts refer to the peoples of Britain and Ireland as Celts; instead, specific tribes and leaders are named during the 1st centuries BC and AD. By the time of the Roman invasion of Britain, four tribal peoples occupied areas of modern day Wales:
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Mae ffynonellau cynnar yn gosod y Celtiaid yng ngorllewin Ewrop ac yn meddiannu'r tiroedd ger blaenddyfroedd afon Donwy. Mae eu tiriogaethau cartref wedi eu priodoli i ardal oedd yn ymestyn o ganol a dwyrain Ffrainc, ar draws de'r Almaen ac i mewn i'r Weriniaeth Tsiec.

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Discovered in June 2008, they were buried together as a small hoard. The two complete bronze socketed axes have ribbed decoration and are examples of the South Wales type, dating to the Late Bronze Age (1000-800 BC).
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Cafodd dwy fwyell efydd o Lancarfan, Bro Morgannwg eu datgan yn drysor hefyd. Darganfuwyd y rhain ym Mehefin 2008 ar ôl cael eu claddu gyda'i gilydd fel celc bychan. Mae addurn rhesog ar y ddwy fwyell socedog efydd cyflawn, maent yn enghreifftiau o fath De Cymru, ac fe'u dyddiwyd i'r Oes Efydd Diweddar (1000-800 CC).

  The 1996 Season | Natio...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	This was reflected in radiocarbon dates now obtained for several features. One pit has a date of cal AD 265-290 and cal AD 320-540 (Beta-90549, 1650 +/- 50 BP); a small gully has a date of cal BC 5- cal AD 645 (Beta-90544, 1720 +/- 150 BP).
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Roedd nifer fechan o ddarnau o botiau o'r brif ardal gloddio a darn o froets yn dangos ychydig o weithgarwch Brythonig-Rufeinig ar y safle. Roedd hyn yn cael ei adlewyrchu yn y dyddiadau radio carbon ar gyfer nifer o nodweddion. Dyddiad un pydew oedd OC 265-290 ac OC 320-540 (Beta-90549, 1650 +/- 50 BP); a dyddiad rhigol fechan yw 5 CC - OC 645 CC (Beta-90544, 1720 +/- 150 BP).

  Later Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

Copper and gold was mined, smelted and worked in Wales during the second millennium BC, as evidenced by recent discoveries of prehistoric copper mines, and also by the frequent finds of bronze tools and weapons, and torcs and bracelets of gold.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Roedd copor ac aur yn cael ei gloddio, ei smeltio a'i drin yng Nghymru yn ystod yr ail fileniwm CC. Gwelwyd tystiolaeth o hyn yn ddiweddar pan ddarganfuwyd mwyngloddiau copor cynhanesiol, a chafwyd llu o ddarganfyddiadau o gelfi ac offer efydd, a thorchau a breichledau aur. Defnyddid y rhain fel rhan o rwydweithiau cyfnewid dros gryn bellter rhwng gwahanol gymdeithasau. Mae'n bosibl i lawer ohonynt gael eu hoffrymu mewn defodau i'r duwiau.

  Early Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	This hunter-gatherer lifestyle continued until c.4,500 BC when farming was introduced to Britain from the Continent. Along with the new crops and animals also came the introduction of pottery and the development of trade routes, which stretched right across the British Isles linking communities over great distances.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	fel hyn tan c.4,500 CC pan ddaeth y syniad o ffermio i Brydain o'r cyfandir. Gyda'r cnydau a'r anifeiliaid newydd daeth crochenwaith hefyd, a datblygodd llwybrau masnach ledled Ynysoedd Prydain yn cysylltu cymunedau dros bellter mawr. O'r pwys mwyaf i archaeolegwyr efallai, dyma'r cyfnod hefyd pryd y dechreuwyd adeiladu beddrodau

  Shadowland: Wales 3000-...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

The period 3000-1500 BC saw massive changes across Wales. During this period Wales ended a millennium-old tradition of tomb building but started the construction of some of the largest timber structures in Britain.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Gwelodd y cyfnod 3000-1500 CC newidiadau aruthrol ledled Cymru. Yn ystod y cyfnod hwn daeth diwedd ar draddodiad mileniwm o adeiladu beddrodau yng Nghymru, ond cychwynnwyd adeiladu rhai o'r strwythurau pren mwyaf ym Mhrydain. Cychwynnwyd cloddio yn yr hyn a fyddai'n gloddfeydd cynhanesyddol helaethaf y byd, ac fe gychwynnodd pobl goffau'r meirw ar raddfa na welwyd ei thebyg eto hyd nes codi cofebion rhyfel yn dilyn rhyfeloedd byd yr ugeinfed ganrif.

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

In complete contrast, Death in Wales:4000-3000 BC presents a revolution witnessed by Wales over 6,000 years ago, when massive stones were arranged as houses for the dead, and human bones became tools for the living.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Yn gwrthgyferbynnu'n gyfan gwbl, mae Marwolaeth yng Nghymru:4000-3000 CC yn arddangosfa sy'n dangos chwyldro yng Nghymru dros 6,000 o flynyddoedd yn ôl, pan oedd cerrig anferth yn cael eu trefnu fel cartrefi i'r meirw ac esgyrn dynol yn offer i'r byw. Gwahanol iawn i'r ffordd o ddelio gyda marwolaeth yn y byd modern. Mae'r arddangosfa yn llwyddo i ymdrin â phwnc hynod sensitif mewn ffordd urddasol iawn.

  Who Were the Earliest C...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

Soon after 400BC, classical writers record a large-scale migration of Celts from central Europe across the Alps into northern Italy and into eastern Europe. Rome was attacked during the 380s BC. The geographer Strabo recorded a friendly meeting between Celts and Alexander the Great in the Balkans in 335BC, whilst in 279BC the Celts are known to have looted the sacred Greek site at Delphi.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Yn fuan ar ôl 400CC, mae awduron clasurol yn dweud bod nifer fawr o Geltiaid wedi symud o ganolbarth Ewrop, dros yr Alpau, i ogledd yr Eidal ac i ddwyrain Ewrop. Ymosodwyd ar Rufain yn ystod y 380au CC. Ceir cofnod gan y daearyddwr Strabo am gyfarfod cyfeillgar rhwng y Celtiaid ac Alecsander Fawr yn y Balcanau yn 335CC, a gwyddom i'r Celtiaid ysbeilio safle cysegredig y Groegiaid yn Delffi yn 279CC.

  Early Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

This hunter-gatherer lifestyle continued until c.4,500 BC when farming was introduced to Britain from the Continent. Along with the new crops and animals also came the introduction of pottery and the development of trade routes, which stretched right across the British Isles linking communities over great distances.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Parhaodd pobl i hela-gasglu fel hyn tan c.4,500 CC pan ddaeth y syniad o ffermio i Brydain o'r cyfandir. Gyda'r cnydau a'r anifeiliaid newydd daeth crochenwaith hefyd, a datblygodd llwybrau masnach ledled Ynysoedd Prydain yn cysylltu cymunedau dros bellter mawr. O'r pwys mwyaf i archaeolegwyr efallai, dyma'r cyfnod hefyd pryd y dechreuwyd adeiladu beddrodau, gan selio'r dystiolaeth am ffordd o fyw pobl ers talwm i bobl heddiw ei dehongli.

  Later Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	was adopted by people over large parts of Europe from 400 BC onwards, and evidence of this fluid creative style has been found on bronze metalwork in Wales. At the same time, iron had become a valued and frequently used metal.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	. Daethpwyd o hyd i dystiolaeth o'r arddull greadigol fyrlymus hon ar ddarnau efydd yng Nghymru. Ar yr un pryd, roedd haearn wedi dod yn fetel gwerthfawr a phoblogaidd. Mae camp dechnegol a chelfyddydol y gweithwyr efydd a'r gofaint Celtaidd yn hollol amlwg, a ceir esiamplau arbennig

  Who were the Celts? | R...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	The appearance of a new style of art during the 5th century BC and its later spread across much of Europe has frequently been interpreted by archaeologists as evidence for a common Celtic culture or identity.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Fe'i henwyd gan Déchelette yn ddiwylliant La Tène, ar ôl casgliad pwysig o waith metel addurnedig y cafwyd hyd iddo ar safle ar lan Llyn Neuchâtel yn y Swistir. Am flynyddoedd lawer, dehonglwyd ymlediad diweddarach celfyddyd La Tène neu Geltaidd ar draws Ewrop, gan gynnwys Prydain ac Iwerddon, fel tystiolaeth o oresgyniad yr ardal gan y Celtiaid.

  Dating and re-evaluatio...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

Results obtained so far have been presented at seminars held at Cardiff, Lampeter and Dublin Universities, and have generated international press, TV and radio coverage. A video of the midsummer solstice sunrise formed the centerpiece of an exhibition "Death in Wales: 4000–3000 BC" and was a lead item in

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Mae'r project hwn yn parhau i adolygu'r dystiolaeth a adferwyd o gloddfeydd Hemp drwy ddefnyddio'i archif nad oedd wedi'i gyhoeddi, a'i gasgliadau siarcol ac esgyrn a gofnodwyd yn fanwl iawn, i gynhyrchu cronoleg newydd wedi'i ddyddio drwy radio carbon ar gyfer y safle. Cyflwynwyd y canlyniadau hyd yma mewn seminarau ym Mhrifysgolion Caerdydd, Llanbed a Dulyn, ac fe gynhyrchodd sylw rhyngwladol yn y wasg, teledu a radio. Fideo o doriad gwawr hirddydd haf oedd canolbwynt arddangosfa "Marwolaeth yng Nghymru: 4000–3000 CC" ac roedd yn brif eitem yng nghylchgrawn

  Later Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

A distinctive Celtic or La Tene art style was adopted by people over large parts of Europe from 400 BC onwards, and evidence of this fluid creative style has been found on bronze metalwork in Wales. At the same time, iron had become a valued and frequently used metal.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Dros rannau helaeth o Ewrop, o 400 CC ymlaen, daeth pobl i ddefnyddio celfyddyd mewn arddull Geltaidd neu La Tene. Daethpwyd o hyd i dystiolaeth o'r arddull greadigol fyrlymus hon ar ddarnau efydd yng Nghymru. Ar yr un pryd, roedd haearn wedi dod yn fetel gwerthfawr a phoblogaidd. Mae camp dechnegol a chelfyddydol y gweithwyr efydd a'r gofaint Celtaidd yn hollol amlwg, a ceir esiamplau arbennig yn ein casgliadau. Mae eu harddull a'u hymddangosiad yn cynrychioli ffordd dra gwahanol o feddwl am y byd.

  Survey and excavation a...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

This activity has been dated to between 3700 - 3000 BC, with later use of the hill being demonstrated through the presence of charcoal dating to Early and Late Bronze Ages, the finding of a jet button, and the presence of burial cairns just above the quarries.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Mae'r canlyniadau, hyd yma, wedi dangos bod y chwareli yn llawer helaethach na'r hyn a sylweddolwyd yn flaenorol, yn cwmpasu rhai cannoedd o fetrau ac yn golygu cloddio hyd at ddyfnder o ddau fetr o leiaf mewn ambell le. Dyddiwyd y gweithgaredd hwn rhwng 3700 - 3000 CC, gyda defnydd diweddarach o'r bryn yn cael ei arddangos yn sgil presenoldeb siarcol yn dyddio i'r Oes Efydd Gynnar a Hwyr, darganfod botwm muchudd, a phresenoldeb carneddau claddu uwchben y chwareli. Yr un mor bwysig, mae'r gwaith wedi dangos nad oedd y chwareli yn canolbwyntio ar rwydweithiau cyfnewid dros bellter mawr, ond yn hytrach yn darparu ffynhonnell o graig o safon uchel ar gyfer cynhyrchu offer carreg a ddefnyddiwyd yn lleol.

  Later Prehistory | Nati...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

Societies from 1200 BC onwards left increasingly visible traces of settlement, suggesting that communities farmed territories more intensively at this time. Hillforts with impressive ramparts were built, and were sometimes densely occupied by buildings.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

O 1200 CC ymlaen dechreuodd y gwahanol gymdeithasau adael mwy a mwy o olion aneddiadau, gan awgrymu bod y cymunedau yn ffermio tiroedd yn llawer mwy dwys erbyn hynny. Codwyd caearau ar fryniau gyda rhagfuriau trawiadol, ac weithiau byddai llawer o adeiladau o'u mewn. Roedd y rhain yn cael eu codi a'u defnyddio gan gymunedau gweddol fawr, ond mae'n bosibl iddynt gyflawni nifer o swyddogaethau, er enghraifft bod yn geyrydd amddiffynnol, yn noddfa dros dro mewn argyfwng, canolfannau cyfnewid neu'n fannau cyfarfod crefyddol neu gymdeithasol. Roedd llawer o bobl yn byw mewn tai crynion ar ffermydd bychain wedi'u hamgáu gan gloddiau neu waliau. Ar eu holau gadawsant gasgliadau o bethau 'pob-dydd', er enghraifft troellau gwerthydau, meini melin ar gyfer malu grawn ac offer haearn.

  Glass Beads | National ...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

The glass beads from Twyn-y-Gaer are dated from between the fourth to the first centuries BC. Chemical analysis shows that they were probably made at glass workshops at the Meare Lake Village site in Somerset.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Mae'r gleiniau gwydr o Dwyn-y-Gaer yn dyddio o gyfnod rhwng y bedwaredd ganrif a'r ganrif gyntaf Cyn Crist. Mae dadansoddiad cemegol yn awgrymu eu bod wedi'u gwneud mewn gweithdai gwneud gwydr ar safle pentref Meare Lake yng Ngwlad yr Haf. Cr?wyd y lliw melyn anhryloyw yn rhai o leiniau Twyn-y-Gaer pan gymysgwyd ocsidau'r metalau antimoni, plwm a haearn i'r gwydr. Gwnaed y gleiniau hyn i faint safonol trwy ddirwyn ffyn o wydr tawdd o gwmpas ffon haearn. Mae'n bosib bod eraill wedi'u gwneud mewn mowldiau clai.

  The 1999 Season | Natio...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

A burnt mound measuring approximately 2m x 1m, underlying the enclosure bank, had been truncated by this ditch. The burnt mound is now known to be Late Bronze Age in date, having produced a radiocarbon date of 1130-885 BC (Beta 138876, 2880 +/- 50 BP).

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Lleolodd Ffos W (tua 20 x 21m) gornel dde-orllewinol y clostir yn y cae cyfagos. Cadarnhaodd hyn fod y safle yn fwy nag a gredwyd yn wreiddiol, a'i fod oddeutu 1 ha (tua 2.2 acer) o faint. Cafwyd olion cafn palis a chlawdd, a oedd yn hyn na'r wal amgáu garreg, ac a oroesodd fel gwasgariad o gerrig tua 4m o led. Awgrymwyd dyddiad cyn y nawfed ganrif ar gyfer y cyfnod cynnar hwn gan y dyddiad radiocarbon a gafwyd o'r siercol o fewn y pridd a ailddyddodwyd yn y clawdd sef OC 615-875 (Beta 138878, 1320 +/- 70 BP). Roedd y ffos amgáu yn yr ardal hon tua 1.4m o led, ac o leiaf 1m o ddyfnder (rhwystrwyd cloddio llwyr gan y lefel trwythiad). Roedd twmpath llosg yn mesur tua 2m x 1m, a orweddai dan glawdd y clostir, wedi ei drychu gan y ffos hon. Gwyddom bellach fod y twmpath llosg yn perthyn i Ddiwedd yr Oes Efydd, gan iddo roi dyddiad radiocarbon o 1130-885 CC (Beta 138876, 2880 +/- 50 BP).

  Llanmaes Archaeological...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

Thirteen bronze cauldrons and bowls, 37 axes, imported metalwork and the exceptional 79% pig bone (feasting meat) suggest that this was an exceptional gathering place with intensive feasting, exchanges and burial events taking place over many centuries (800-10 BC).

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Mae arolygon a chloddfeydd geoffisegol parhaus (bob blwyddyn ers 2003) wedi ceisio ymchwilio i o leiaf 25% o'r tomeni a'u gweithgaredd perthnasol. Datgelodd hyn gyfoeth o dystiolaeth amgylcheddol (esgyrn moch, olion planhigion, strwythur pridd), crochenwaith, gwaith metel ac esgyrn dynol. Awgryma tair ar ddeg crochan a bowlen efydd, 37 bwyell, gwaith metel wedi'i fewnforio a'r 79% asgwrn mochyn (cig gloddesta) ei fod yn fan ymgasglu eithriadol, gyda gwledda sylweddol, cyfnewidiadau a chladdedigaethau yn digwydd dros nifer o ganrifoedd (800-10 CC). Mae arwydd o'r fath yn unigryw, yr ymchwil a'r canfyddiadau o bwysigrwydd rhyngwladol. Canfuwyd casgliad cymhleth o byllau, tyllau pyst, aelwydydd a thai crwn o ganol i ddiwedd yr Oes Efydd hefyd o dan y domen. Cadarnhaodd arolwg parhaus bresenoldeb mynwent Oes Efydd gynnar o gofebion crug crwn, ac amgaead Oes Haearn mawr wedi'i ddiffinio gan glawdd mewnol a ffos. Dyma ffactorau posibl dros leoli'r man gwledda yma. Datgelodd cloddfa gychwynnol o'r diweddaraf yn 2007 safle llawn pobl, o ddiwedd yr Oes Efydd ymlaen hyd at ddiwedd y cyfnod Rhufeinig. Bydd gwaith maes yn parhau hyd at 2009-10, yna bydd rhaglen ymchwil ôl gloddfa sylweddol yn cychwyn, yn arwain at gyhoeddiad terfynol fel monograff ymchwil, gyda phapurau interim yn cael eu cynhyrchu ar hyd y ffordd.

  Gang Chain (Slave Chain...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	So far, nearly all examples have been found in south eastern England suggesting that slave trading may have been most common here during the Late Iron Age. The classical writer Strabo, tells us that slaves were exported from Britain to the Roman world in the first century BC.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Dyma'r unig gadwyni i gael eu canfod yng Nghymru. Hyd yma, yn ne ddwyrain Lloegr mae bron bob un o'r enghreifftiau eraill wedi'u canfod. Mae hyn yn awgrymu efallai mai yno yr oedd y fasnach gaethweision ar ei chryfaf yn ystod yr Oes Haearn Ddiweddar. Yn ôl yr awdur clasurol Strabo, roedd caethweision yn cael eu hallforio o Brydain i'r byd Rhufeinig yn y ganrif gyntaf Cyn Crist.

  Crescentic Shaped Plaqu...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	This three limbed design is characteristic of late La Tè�ne art, of the second and first centuries BC. In this case, the detail resembles the eye and the beak of a fledgling bird. We think that this often repeated design held some kind of symbolic significance.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Mae'r cynllun hwn ag iddo dair braich yn nodweddiadol o gelfyddyd La Tène ddiweddar, o'r ail ganrif a'r ganrif gyntaf CC. Mae manylion y plac hwn yn debyg i lygad a phig cyw bach. Credwn bod i'r cynllun ystyr neu arwyddocâd symbolaidd.

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	The so called 'hair ring', examples of which have been found across the UK, Ireland and parts of Europe, dates back to the Late Bronze Age (1150-800 BC) and may also have been worn as an earring. The gold strip, found in an earlier layer nearby, was probably part of a gold bracelet worn on the arm in the Middle Bronze Age (1600 - 1400BC).
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Mae'r hyn a ystyrir yn fodrwy gwallt, sy'n debyg i enghreifftiau eraill a ddarganfuwyd ar draws Prydain, Iwerddon a rhannau o Ewrop, yn dyddio'n ôl i'r Oes Efydd hwyr (1150-800 CC). Buasai wedi cael ei gwisgo fel clustlws hefyd, mae'n debyg. Credir bod y stribed aur, a ddarganfuwyd mewn haenen cynt yn agos ato, yn rhan o freichled aur o Ganol yr Oes Efydd (1600-1400 CC).

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	The discovery was made in exactly the same location as a collection of 14 pieces of gold and bronze jewellery and ceramic tools dating back to the Middle Bronze age (between 1350 and 1100 BC), found and reported by the same finders in 2004.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Darganfuwyd y gwrthrychau'n union yr un lle â chasgliad o 14 o ddarnau o emwaith aur ac efydd ac offer ceramig o ganol yr Oes Efydd (rhwng 1350 a 1100 CC), a ffeindiwyd ac a gyhoeddwyd gan yr un bobl yn 2004.

  Celtic Art - Origins an...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	art, as it is more properly known, was used across Europe, from the late 5th century BC onwards. This was a form of art uniquely different from that of the classical Mediterranean world, employing natural forms in a free flowing style.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	, sef yr enw cywir amdano, ar draws Ewrop o ddiwedd y 5ed ganrif CC ymlaen. Roedd y gelfyddyd yn gwbl wahanol i arddulliau'r byd Canoldirol clasurol, a ddefnyddiai ffurfiau naturiol mewn arddull a lifai'n rhydd.

  Update 15 | National Mu...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

"Since our last update, great progress has been made on the cleaning and conservation of the five skeletons (see Mark Lewis's report). Dr Alison Roberts and Dr Jonathan Musgrave, who are both based in Bristol, have compiled a report on burial 3 (the one Julian Richards excavated), and they will be visiting Cardiff soon to work on another of the skeletons. We have now received radiocarbon dates for last year's features which are very interesting: charcoal from the rubble layer in Mark Lodwick's trench which overlay the burials and seemed to lap against the outside of the wall has produced a date of c.970-1225 (95% probability), giving us a date for the demolition of the wall; Mark Lewis's ditch fill gave a date of c.725-745/760-1005, and the lower fill is c.670-875 (95% probability), confirming that it had silted up before the construction of the defensive wall. The burnt mound has provided a date of c.1130-885 BC (95% probability: in other words, Late Bronze Age), extending again the period of activity around the spring (previously we have only recognised Early Bronze Age material)! While this post-excavation work continues, we are planning our forthcoming excavation for this summer."

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

"Ers ein bwletin diwethaf, buom yn dod ymlaen yn dda iawn gyda'r gwaith glanhau a'r gwaith cadwraeth ar y pump ysgerbwd (gweler adroddiad Mark Lewis). Mae Dr Alison Roberts a Dr Jonathan Musgrave, - y ddau o Fryste - wedi llunio adroddiad ar gladdedigaeth 3 (yr un a gloddiwyd gan Julian Richards), ac mi fyddan nhw'n ymweld â Chaerdydd cyn bo hir i weithio ar un o'r ysgerbydau eraill. Erbyn hyn rydym wedi derbyn dyddiadau radiocarbon diddorol iawn ar nodweddion y llynedd: mae siercol o'r haen rwbel yn ffos Mark Lodwick, a oedd yn gorchuddio'r claddedigaethau ac fel petai'n gorgyffwrdd â thu allan y wal, wedi cynhyrchu dyddiad o tua 970-1225 (tebygolrwydd o 95%), sy'n rhoi dyddiad i ni ar gyfer dymchwel y wal; rhoddodd llenwad ffos Mark Lewis ddyddiad o tua 725-745/760-1005, ac mae'r llenwad isaf yn dyddio o tua 670-875 (tebygolrwydd o 95%), sy'n cadarnhau iddi siltio cyn cyfnod adeiladu'r mur amddiffynnol. Rhoddodd y twmpath llosg ddyddiad o tua 1130 - 885 CC (tebygolrwydd o 95%: mewn geiriau eraill, yr Oes Efydd Ddiweddar), sydd unwaith eto yn gwthio'n ôl ffiniau'r cyfnod pryd y bu gweithgaredd o amgylch y ffynnon (dim ond deunydd o'r Oes Efydd Gynnar welsom ni hyd yma)! Wrth i'r gwaith yn sgîl y cloddio fynd yn ei flaen, rydym wrthi'n cynllunio'r gwaith cloddio ar gyfer yr haf sydd i ddod. "

  Glossary | National Mus...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	La Téne - This archaeological art form is typical of many parts of Europe and the British Isles, from the fifth century BC onwards. Named after a particularly large discovery of votive metalwork and artefacts in Lake Neuch‰tel, Switzerland.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Gâl - Y term Rhufeinig ar gyfer rhanbarth sy'n cyfateb yn fras i Ffrainc fodern. Defnyddiwyd y term Galli mewn perthynas â Cheltiaid Ffrainc, ardaloedd Alpaidd a gogledd yr Eidal.

  Roman glazed pottery fr...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	The technology to produce glazed pots in this way was developed in the Near East and Egypt during the early first millennium BC and was not known in Britain prior to the arrival of the Romans.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Byddai llestr oedd wedi'i drochi mewn gwydredd yn cael ei osod ar ben y prop. Yna, gosodwyd clawr ar ben y sagar oedd yn cynnwys y prop a'r llestr. Yn y modd yma gellid rheoli'r amgylchedd o amgylch y llestr yn ystod y tanio

  Press Releases | Nation...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Also accompanying the exhibition is one of Amgueddfa Cymru – National Museum Wales's most recent publications. ‘The tomb builders in Wales 4000-3000 BC' focuses on Welsh tombs, a particular rich source of information.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Bydd un o gyhoeddiadau diweddaraf yr Amgueddfa. ‘Cromlechi Cymru: Marwolaeth yng Nghymru 4000-3000 CC' sy'n canolbwyntio ar y cyfoeth o wybodaeth y mae beddrodau Cymru'n ei gynnig, yn cyd-fynd â'r arddangosfa. Caiff y llyfr ei lansio yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd ddydd Mercher, 21 Mehefin.

  Celtic Art in Iron Age ...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	The earliest example from Wales is the Cerrig-y-Drudion bowl which was found in 1924 in a stone-lined grave in the county of Conwy. It is one of the few decorated artefacts from Britain to date to the 4th century BC and was probably made by British craftsmen influenced by Continental traditions.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Yr enghraifft gynharaf o Gymru yw bowlen Cerrig-y-Drudion a ddarganfuwyd ym 1924 mewn beddrod cerrig yn sir Conwy. Dyma un o'r ychydig arteffactau o'r 4ydd ganrif CC addurnedig a ddarganfuwyd ym Mhrydain ac mae'n debygol iddi gael ei gwneud gan grefftwyr Brythonaidd o dan ddylanwad traddodiadau Cyfandirol.

  A History of Doll-Makin...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Primitive dolls from materials such as wood and clay have been found in Egyptian tombs dating from 1600 BC, and such figures were enjoyed as playthings in ancient Greece and Rome. The Middle Ages saw dolls being produced in Europe, and as the centuries progressed, so did the variety of materials employed to create dolls and toys in general.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	Roedd y 19eg ganrif yn oes aur i gynhyrchu doliau, boed yn goed, cwyr neu tsieni, gyda'r mwyafrif yn cael eu cynhyrchu yn yr Almaen, Ffrainc, Lloegr ac yn ddiweddarach, yr Unol Daleithiau. Cyn gwawrio'r oes ddiwydiannol, byddai teganau a doliau yn cael eu gwerthu fel arfer mewn ffeiriau teithiol a marchnadoedd, ond yn y 19eg ganrif agorodd siopau teganau parhaol i werthu nwyddau yn rheolaidd.

  Roman glazed pottery fr...  

Show textShow cached sourceOpen source URL	Shortly after the Roman conquest, potters in North Wales were using a technology first developed in Egypt in the 1st millennium BC.
Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain	. Roedd crochenwyr Holt yn arbenigo mewn gwneud crochanwaith o bob lliw a llun, ac mae peth o'u cynnyrch yn dangos eu soffistigedigrwydd technolegol.

  Glossary | National Mus...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

Iron Age - Term used by archaeologists to characterise the period of time after the Bronze Age and before the Romans, when iron was the principal tool and weapon making material. In Britain it lasts from c.750BC - 50 AD.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Dyddodion - Pan mae'n cael ei ddefnyddio yng nghyd-destun rhodd neu gelc-offrwm, mae'r term yn golygu corff o ddeunyddiau a osodwyd yn fwriadol a gofalus i mewn i'r tir neu o dan y dŵr (fel arfer fel grŵp o wrthrychau). Mewn termau mwy cyffredinol mae dyddodyn yn golygu haenen unigol i archaeolegydd. Gall fod yn haen o bridd, naturiol neu wedi'i wneud gan ddyn, y mae modd ei adnabod drwy liw, teimlad a nodweddion. Mae safleoedd archaeolegol wedi'u creu allan o gyfres o ddyddodion, ac mae'r rhain yn gofnod o weithgareddau dros y blynyddoedd.

  Glossary | National Mus...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

Iron Age - Term used by archaeologists to characterise the period of time after the Bronze Age and before the Romans, when iron was the principal tool and weapon making material. In Britain it lasts from c.750BC - 50 AD.

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Dyddodion - Pan mae'n cael ei ddefnyddio yng nghyd-destun rhodd neu gelc-offrwm, mae'r term yn golygu corff o ddeunyddiau a osodwyd yn fwriadol a gofalus i mewn i'r tir neu o dan y dŵr (fel arfer fel grŵp o wrthrychau). Mewn termau mwy cyffredinol mae dyddodyn yn golygu haenen unigol i archaeolegydd. Gall fod yn haen o bridd, naturiol neu wedi'i wneud gan ddyn, y mae modd ei adnabod drwy liw, teimlad a nodweddion. Mae safleoedd archaeolegol wedi'u creu allan o gyfres o ddyddodion, ac mae'r rhain yn gofnod o weithgareddau dros y blynyddoedd.

  The 1996 Season | Natio...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

One small feature recorded in 1995 has now provided a radiocarbon date of cal BC 3485-3465 and cal BC 3375-3090 (Beta-90547, 4560 +/-50 BP); a pit cut by the feature containing the Peterborough-type bowl was dated cal BC 3665-3620 and cal BC 3575-3535 (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Fel y nodwyd ym 1995, y dystiolaeth gynharaf o weithgarwch dynol ar y safle oedd darnau fflint; mae'r fflintiau a gafodd eu harchwilio yn awgrymu cyfnod Mesolithig, Neolithig neu ddechrau Oes yr Efydd. Roedd ychydig o nodweddion bas yn cynnwys crochenwaith bras wedi'i dempro â chwarts yn y cyfnod Neolithig/dechrau Oes yr Efydd o ran natur. Agorwyd ffos fechan tua'r de o'r brif ardal er mwyn ailarchwilio pydew a ddarganfuwyd wrth gloddio ym 1995. Yn y pydew hwnnw fe gafwyd bowlen o'r math Peterborough wedi'i haddurno'n gelfydd. Mae un nodwedd fechan a gofnodwyd ym 1995 bellach wedi rhoi dyddiad radio carbon rhwng 3485-3465 CC a 3375-3090 CC (Beta-90547, 4560 +/- 50 BP); dyddiwyd ffos a dorrwyd gan y nodwedd lle'r oedd y bowlen o'r math Peterborough rhwng 36655-3620 CC a 3575-3535 CC (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).

  The 1996 Season | Natio...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

One small feature recorded in 1995 has now provided a radiocarbon date of cal BC 3485-3465 and cal BC 3375-3090 (Beta-90547, 4560 +/-50 BP); a pit cut by the feature containing the Peterborough-type bowl was dated cal BC 3665-3620 and cal BC 3575-3535 (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Fel y nodwyd ym 1995, y dystiolaeth gynharaf o weithgarwch dynol ar y safle oedd darnau fflint; mae'r fflintiau a gafodd eu harchwilio yn awgrymu cyfnod Mesolithig, Neolithig neu ddechrau Oes yr Efydd. Roedd ychydig o nodweddion bas yn cynnwys crochenwaith bras wedi'i dempro â chwarts yn y cyfnod Neolithig/dechrau Oes yr Efydd o ran natur. Agorwyd ffos fechan tua'r de o'r brif ardal er mwyn ailarchwilio pydew a ddarganfuwyd wrth gloddio ym 1995. Yn y pydew hwnnw fe gafwyd bowlen o'r math Peterborough wedi'i haddurno'n gelfydd. Mae un nodwedd fechan a gofnodwyd ym 1995 bellach wedi rhoi dyddiad radio carbon rhwng 3485-3465 CC a 3375-3090 CC (Beta-90547, 4560 +/- 50 BP); dyddiwyd ffos a dorrwyd gan y nodwedd lle'r oedd y bowlen o'r math Peterborough rhwng 36655-3620 CC a 3575-3535 CC (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).

  The 1996 Season | Natio...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

One small feature recorded in 1995 has now provided a radiocarbon date of cal BC 3485-3465 and cal BC 3375-3090 (Beta-90547, 4560 +/-50 BP); a pit cut by the feature containing the Peterborough-type bowl was dated cal BC 3665-3620 and cal BC 3575-3535 (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Fel y nodwyd ym 1995, y dystiolaeth gynharaf o weithgarwch dynol ar y safle oedd darnau fflint; mae'r fflintiau a gafodd eu harchwilio yn awgrymu cyfnod Mesolithig, Neolithig neu ddechrau Oes yr Efydd. Roedd ychydig o nodweddion bas yn cynnwys crochenwaith bras wedi'i dempro â chwarts yn y cyfnod Neolithig/dechrau Oes yr Efydd o ran natur. Agorwyd ffos fechan tua'r de o'r brif ardal er mwyn ailarchwilio pydew a ddarganfuwyd wrth gloddio ym 1995. Yn y pydew hwnnw fe gafwyd bowlen o'r math Peterborough wedi'i haddurno'n gelfydd. Mae un nodwedd fechan a gofnodwyd ym 1995 bellach wedi rhoi dyddiad radio carbon rhwng 3485-3465 CC a 3375-3090 CC (Beta-90547, 4560 +/- 50 BP); dyddiwyd ffos a dorrwyd gan y nodwedd lle'r oedd y bowlen o'r math Peterborough rhwng 36655-3620 CC a 3575-3535 CC (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).

  The 1996 Season | Natio...  

Show textShow cached sourceOpen source URL

One small feature recorded in 1995 has now provided a radiocarbon date of cal BC 3485-3465 and cal BC 3375-3090 (Beta-90547, 4560 +/-50 BP); a pit cut by the feature containing the Peterborough-type bowl was dated cal BC 3665-3620 and cal BC 3575-3535 (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).

Compare text pagesCompare HTM pagesOpen source URLOpen target URLDefine museumwales.ac.uk as primary domain

Fel y nodwyd ym 1995, y dystiolaeth gynharaf o weithgarwch dynol ar y safle oedd darnau fflint; mae'r fflintiau a gafodd eu harchwilio yn awgrymu cyfnod Mesolithig, Neolithig neu ddechrau Oes yr Efydd. Roedd ychydig o nodweddion bas yn cynnwys crochenwaith bras wedi'i dempro â chwarts yn y cyfnod Neolithig/dechrau Oes yr Efydd o ran natur. Agorwyd ffos fechan tua'r de o'r brif ardal er mwyn ailarchwilio pydew a ddarganfuwyd wrth gloddio ym 1995. Yn y pydew hwnnw fe gafwyd bowlen o'r math Peterborough wedi'i haddurno'n gelfydd. Mae un nodwedd fechan a gofnodwyd ym 1995 bellach wedi rhoi dyddiad radio carbon rhwng 3485-3465 CC a 3375-3090 CC (Beta-90547, 4560 +/- 50 BP); dyddiwyd ffos a dorrwyd gan y nodwedd lle'r oedd y bowlen o'r math Peterborough rhwng 36655-3620 CC a 3575-3535 CC (Beta-101536, 4830 +/- 60 BP).