|
|
İvane Cavaxişvili1901-1902 –ci illərdə Berlinə dəvət olunub, burada tanınmış Alman tarixçilərinin rəhbərliyi ilə işləyərək oxuyurdu. Bunu da unutmayaq ki, Qərblə əlaqələr pislışdiyi zaman elmə böyük ziyan dəydi.
|
|
|
When talking about threats coming from the West it is important to recall the history of development of our education and science. Many Georgian scholars whose achievements we are so proud of and whose activities resulted in Georgia having a rich history of scientific researches, obtained education in Europe, outside Georgia and the Russian Empire. For example, a famous Georgian scientists, Dimitri Uznadze, studied at several universities in Germany and defended his doctoral degree in that country too. Before starting the scientific career, the first rector of Tbilisi State University, Petre Melikishvili, acquired his first working experience in various labs of Europe. Ivane Javakhishvili was invited to the Berlin University in 1901-1902, where he worked and studied under the leadership of famous German historians. We must also bear in mind that the science experienced a serious setback in those times when relations with the West were blocked. Under such conditions, it was very problematic for Georgian scientists to interact with their leading colleagues, to implement joint projects, to exchange knowledge. A clear illustration of this problem is a very small amount of scientific publications of Georgian scholars in international scientific journals as compared to such publications of other countries with similar population size.
|
|
|
Արևմուտքից եկող սպառնալիքների մասին խոսելիս, կարևոր է հիշել մեր կրթության և գիտության զարգացման պատմությունը: Շատ վրացի գիտնականներ, ում նվաճումներով էլ հպարտանում ենք և որոնց աշխատանքի արդյունքն է այն, որ ունենք Վրաստանում գիտական հետազոտությունների հարուստ պատմություն, կրթություն են ստացել Վրաստանի և Ռուսաստանի կայսրության սահմաններից դուրս, ճիշտ Եվրոպայում: Օրինակ, հայտնի վրացի գիտնական, Դիմիտրի Ուզնաձեն Գերմանիայում սովորում էր մի քանի համալսարաններում և իր դոկտորական աշխատությունն էլ պաշտպանել է այս երկրում: Թբիլիսիի պետական համալսարանի առաջին ռեկտոր Պետրե Մելիքիշվիլին մինչև իր գիտական կարիերայի սկսելը, առաջին աշխատանքային փորձը նույնպես ստացել է Եվրոպայի տարբեր լաբորատորիաներում: Իվանե Ջավախիշվիլին 1901-1902 թվականներին հրավիրվել էր Բեռլինի համալսարան, որտեղ աշխատում և սովորում էր հայտնի գերմանացի պատմաբանների ղեկավարությամբ: Այն էլ չպետք է մոռանանք, որ գիտությանը նշանակալից վնաս հասցվեց այն ժամանակաշրջանում, երբ Արևմուտքի հետ հարաբերությունները ծայրաստիճան խոչընդոտված էին: Նման պայմաններում վրաց գիտնականների համար լուրջ հիմնախնդիր էր ներկայացնում հարաբերությունն իրենց առաջատար գործընկերների հետ, ընդհանուր նախագծերի ստեղծումը, գիտելիքի փոխանակումը: Այս հիմնախնդրի վառ պատկերն է վրացի գիտնականների ծայրագույն նվազ քանակությամբ գիտական հրապարակումները միջազգային գիտական ամսագրերում, եթե ելնելով մեր բնակչության թվաքանակից, այս տվյալը համեմատենք այլ պետությունների հետ:
|
|
|
დასავლეთისგან მომდინარე საფრთხეებზე საუბრისას, მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს ჩვენი განათლებისა და მეცნიერების განვითარების ისტორია. მრავალ ქართველ მეცნიერს, რომელთა მიღწევებითაც ვამაყობთ და რომელთა შრომის შედეგიც არის ის, რომ გვაქვს საქართველოში სამეცნიერო კვლევების მდიდარი ისტორია, სწორედ საქართველოსა და რუსეთის იმპერიის ფარგლებს გარეთ, ევროპაში იღებდა განათლებას. მაგალითად ცნობილი ქართველი მეცნიერი, დიმიტრი უზნაძე გერმანიაში რამდენიმე უნივერსიტეტში სწავლობდა და თავისი სადოქტორო ნაშრომიც ამ ქვეყანაში აქვს დაცული. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პირველი რექტორი პეტრე მელიქიშვილიც ევროპაში იღებს სხვადასხვა ლაბორატორიაში ერთ-ერთ პირველ სამუშაო გამოცდილებას, სანამ თავის სამეცნიერო კარიერას დაიწყებს. ივანე ჯავახიშვილი 1901-1902 წლებში მიწვეული იყო ბერლინის უნივერსიტეტში, სადაც ცნობილ გერმანელ ისტორიკოსების ხელმძღვანელობით მუშაობდა და სწავლობდა. ისიც არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მეცნიერებას მნიშვნელოვანი ზიანი მიადგა იმ პერიოდში, როდესაც სწორედ დასავლეთთან ურთიერთობები იყო უკიდურესად შეფერხებული. ასეთ პირობებში ქართველი მეცნიერებისთის სერიოზული პრობლემა იყო თავიანთ წამყვან კოლეგებთან ურთიერთობა, საერთო პროექტების წარმოება, ცოდნის გაცვლა. ამ პრობლემის ნათელი ილუსტრაციაა ქართველი მეცნიერების უკიდურესად მცირე რაოდენობის სამეცნიერო პუბლიკაციები საერთაშორისო სამეცნიერო ჟურნალებში, თუ ამ მონაცემს ჩვენი მოსახლეობის რაოდენობის სხვა სახელმწიფოებს შევადარებთ.
|
