xixe siècle – Traduction en Basque – Dictionnaire Keybot

Spacer TTN Translation Network TTN TTN Login Deutsch English Spacer Help
Langues sources Langues cibles
Keybot 29 Résultats  www.eusko-ikaskuntza.org
  L´historiographie ecclé...  
A partir d´une étude quantitative de la production historiographique du XIXe siècle en Pays Basque Nord, la présente étude se propose de dégager les principales caractéristiques de l´historiographie basque au XIXe siècle, dans le contexte notamment du conflit qui opposa l´Eglise catholique à l´Etat issu de la Révolution.
Iparraldeko XIX. mendeko produkzio historiografikoaren azterketa kuantitatibo bat oinarri harturik, XIX. mendeko euskal historiografiaren ezaugarri nagusiak antzematea da oraingo azterlan honen helburua, bereziki Iraultzaren ondorioz Eliza katolikoaren eta Estatuaren artean gertaturiko gatazkaren testuinguruan.
  América y los Vascos  
Le professeur Ascunce (Université de Deusto) fut chargé de tracer le cadre spatial et la délimitation temporelle des questions; Emilio Palacios (Universidad Complutense) s´occupe de l´influence de l´Illustration basque en Amérique; la courte mais intense période qui va de la fin du XIXe siècle jusqu´à la guerre civile est matière d´analyse pour Luis de Llera (Université de Génova); nous présentons ici une première partie de la contribution à la période de l´exil de Gorka Aulestia (Université de Deusto), concernant les intellectuels basques qui travaillèrent dans les universités américaines.
"Amerika eta euskaldunak" mintegiak (Donostia, 1998ko martxoa) haztatu egin zuen Amerikako kontinentearen eta euskaldunen arteko kultura erlazionei buruzko azterlanen egoera. Jardunaldi haietan esku hartu zuten irakasleen hitzaldiak ematen ditu argitara orain R.I.E.V. aldizkariak. Txostenak, 150 orritan doi-doi, mintegiaren egitura erreproduzitzen du: lau atal, sarrera moduko txosten-sintesia eta gehigarri bibliografikoa. Ascunce irakaslea (Deustuko Unibertsitatea) arazoaren espazio-eremua eta denbora-hedadura mugatzeaz arduratu da; Emilio Palaciosek (Universidad Complutense) euskal Ilustrazioak Ameriketan izan zuen eragina aztertu du; XIX. mendearen amaieratik gerra zibilera arteko aldi laburra, baina bizia, da Luis de Lleraren (Genoako Unibertsitatea) aztergaia; Gorka Aulestiak (Deustuko Unibertsitatea) erbesteratze aldiari eskaini azterlanetik, lehen atala aurkezten da hemen, Ameriketako unibertsitateetan lan egin zuten euskal intelektualei dagokiena alegia. Azkenean, euskal pentsamenduaren eta Ameriketako gaiaren arteko lotura estua aztertzen du José Luis Abellán irakasleak (Universidad Complutense).
  The Basque Language in ...  
Ayant remarquablement résisté face au français jusqu´à la fin du XIXe siècle, la langue basque va connaître un lent déclin durant tout le XXe, au point où elle se trouve menacée de mort en ce début du XXIe siècle.
Artikulu honek irakurketa historikoa eta soziologikoa egiten du Frantzian euskarak duen lekuari buruz. Frantsesaren bultzadari XIX. mendera arte eutsi ondoren, euskarak gainbehera jasan du XX. mende osoan zehar. Dena dela, euskara Frantzian azkenetan zegoela zirudienean, inoiz ikusi gabeko euskararen aldeko mugimendua sortu zen. Fenomeno azaltzeko erabilitako hipotesia, mundu postmodernistan identitatea bilatzeko beharrean eta hizkuntza-afektibitatean oinarritzen da.
  La imagen de los vascos...  
A travers les récits des voyageurs européens du XIXe siècle dans le Pays Basque -beaucoup d´entre eux sont des textes pleins d´intelligence qui constituent une source d´information historique d´une valeur particulière- on étudie les représentations collectives qui existaient à l´époque sur les basques, c´est-à-dire, l´image ou les images qu´avaient et diffusaient les observateurs extérieurs sur les habitants des territoires basques en tant que collectivité, en les reliant au phénomène de la construction de l´identité basque du XIXe siècle qui existe à l´intérieur du pays.
XIX. mendean Euskal Herrian zehar ibili ziren Europako bidaiarien kontaketen bidez -balio bereziko informazio historikoa ematen duten testu zorrotzak, horietariko asko–, euskaldunei buruz garai hartan ziren irudipen kolektiboak aztertzen dira hemen, hau da, kanpoko behatzaileek euskal eskualdeetako biztanleez, talde gisa, moldatu eta zabaldu zuten edo zituzten irudia edo irudiak, eta herrialdean berean hemeretzigarren mendean gertatu zen euskal identitatearen eraketaren fenomenoarekin lotzen ditugu. "Kanpoko begirada" hori ez zen begiratu soila, aldi berean eragilea baitzen, euskaltasunaren inguruko irudiak eta mitoak hedatzen lagundu zuelako.
  La cultura culinaria de...  
Aux goûts étrangers de labourgeoisie naissante du Bilbao de la fin du XIXe siècle qui, encore à l´heure actuelle, ne dédaigne pas la cuisine traditionnelle, s´est ajouté le développement d´espaces de socialisation gastronomiques pour la grande classe moyenne qui s´installait dans cette ville.
Bilbo, lehenik eta behin, beti izan da merkataritza jarduera leku guztiz garrantzitsua Bizkaiko Golkoaren ingurunean, eta era berean, finantzagune nabarmen gisa egituratu zen Ipar Atlantikoko ardatzean. Premisa horiek sukaldaritza-kultura baten garapena bideratu zuten, eta Bilboko gizarte elementu eragile guztiek parte hartzen zuten horretan. XIX.mendearen amaierako Bilbon goi burgesiaren kanpoko gustuekiko zaletasunaz gainera -sukalde tradizionala arbuiatu gabe-, sozializazio gastronomikorako guneak agertu ziren, hiri horretan sendotuz zihoan erdiko klase zabalarentzat eraturikoak. Azkenik, etxe barnea zen XIX. mendearen amaierako Bilboko sukalde eginkizunaren eguneroko gordelekua, bai eta, aldi berean, antzina-antzinako denboretako giro gastronomikoetan erroturiko gizarte ongi hornituaren islada ere.
  Pierre Haristoy. Journé...  
La place occupée par Piarres Haristoy dans l’historiographie du Pays Basque Nord au XIXe siècle est indéniable et justifie amplement la journée d’échange et de recherche que nous lui avons consacrée à Ayherre même, en 2001, à l’occasion du centenaire de sa mort.
Ipar Euskal Herriko historiografian leku berezi bat bete du Piarres Haristoiek XIX. mendean. Gutienez hausnarketa eta ikerketa egun bat zor genion, Aiherran bertan, bere sor-herrian egin duguna 2001ean, bere heriotzaren mendeurenakari. Ekarpen gehienak monografia modukoak dira, Iparraldeko problematikari loturik. Baina balio dute Euskal Herri osoko historiarentzat, izan dadin Xipri Arbelbideren lana Larregi apezari buruz, Dominique Robinena Donibane Lohitzuneri buruz, Patrick Castoreorena irakaskuntzari buruz, ala Claude Mehatsena euskal emigrazioari buruz. Yvette Cardaillac andereak aldiz, orainarte guti landua zen gai bati lotu da: nola ikertu izutuen erlixio-minoriak P. Haristoiek. P. Haristoien nortasuna eta lan historiografikoa nolakoa izan den, hor dituzue bi ikuspuntu ez kontrajarriak baina osagarriak, Piarres Xarrritonena eta Pasca Goñirena, biek ondoriobidetzen dutena Eleiza katolikoaren eragina XIX. mendean, Ipar Euskal Herrian.
  Ethnographie et esthéti...  
Marqué para la révolution industrielle et ses innombrables conséquences, notamment sur le plan des relations entre le monde rural et le monde urbain, entre le passé et le présent, le XIXe siècle reste préoccupé par la question de la définition des traditions populaires considérées comme la substance de la continuité historique.
Industria iraultzak eta ekarri zituen konta ezinezko ondorioek XIX. mendea markatu zuten, gehienbat nekazaritza eta hiri munduen arteko harremanen alorrean eragina izan zutelarik. Horrenbestez, iraganaren eta orainaren artean dagoen XIX. mende hori jarraitasun historikoaren muintzat hartzen diren herri ohituren definizioaren arazoaz arduraturik azaltzen da. Mendearen erdian kapare batek, Antoine D´Abbadie d´Arrastek, euskal poesiaren lehiaketa bat eratu zuen "Euskal Jai" izenekoen barne; hori izan zen Euskal Herri tradizionalen aldeko gogo bero baten lehen agerraldia, geroago agerpen berriak izango zituena, hala nola euskal estilo berriaren sorrera eta "Musée basque et de la Tradition bayonnaise" delakoaren eraikuntza.
  Marcos Ordozgoiti, una ...  
Jusqu´à maintenant il existe peu de publications qui se soient occupées de la sculpture basque du XIXe siècle, ce qui fait que la connaissance de cette manifestation artistique dans cette phase est encore peu profonde, bien qu´il existe des indices pour conclure que ce ne fut pas une période spécialement brillante.
Gaur arte gutxi izan dira XIX. mendeko eskulturaz arduratu diren argitalpenak, eta, ondorioz, aldi horri dagokion arte azalpenaren ezaguera ez da oso sakona, nahiz eta aztarnak badiren aldi distiratsuegiez zela ondorioztatzeko. Marcos Ordozgoiti Murua gasteiztarra (1824-1875) izan zen garaitsu hartan lanean ari ziren eskultoreetako bat ; batzuetan, kontratista soilaren eginkizunak bete zituen, eta praktika hori -antza denez- aski zabaldua izan zen XIX. mendeko euskal eskultoreen artean, eta horrek agerian jartzen du eskultura merkatuaren eskasia garai hartan. Azterlan honen protagonistaren maila artistikoa ez zen inola ere lehen mailakoa, -bere lantegitik ateratako obra batzuek aditzera ematen dutenez, horietaz informazioa baitugu, bai eta haren proiektuek eta bozetoek aurkeztu zen lehiaketa batzuen epaimahaietan sortarazi zuten ukoaz ditugun berrietatik dakigunez-, baina ezagutu beharrekoa da, urtehorietako eskulturaren panorama zehaztu ahal izateko.
  Aproximación a la obra ...  
Son oeuvre, axée sur les paysages, recevra des influences flamandes et surtout de la peinture paysagiste de l´Ecole italienne, fondamentalement de Claudio de Lorena et Salvador Rosa, avec lequel on l´a quelquefois comparé. Bien qu´il ne soit pas très connu, il est spécialement intéressant car il est le seul peintre basque remarquable jusqu´au début du XIXe siècle.
Ignacio de Iriarte (1621-70?), sortzez gipuzkoarra baina andaluziarra prestakuntzaz, XVII. mendeko euskal pinturaren pertsonaia bakarra dugu. Sevillan ikasi zuen, Idazkari kargua izan zuen bertako Akademian, eta harremanak izan zituen Murillorekin paisaiaren praktika dela-eta: biek hain antzekoa zuten estiloa ezen Iriarte Murilloren koadro batzuen fondoen egilea dela esatera iritsi den. Paisaia nagusi zuen Iriarte ren obrak flamendarren eta, bat ez ere, Italiako Eskolako paisaia-pinturaren eragina izan zuen, Claudio de Lorena eta Salvador Rosarena bereziki, bigarrenarekin konparatu dutelarik behin edo behin. Oso ezaguna ez bada ere, guztiz interesgarria gertatzen da, XIX. mendearen hasiera arteko euskal margolari bakarra delako.
  El mensaje de Esteban E...  
Carlos Alberto Erro -d´origine navarraise, sous-secrétaire en 1940 du Ministre de l´Agriculture argentin dont dépendait la Direction Générale de l´Immigration et à ce titre auteur du texte des décrets en faveur de l´immigration basque- adresse au Congrèsune communication sur l´esprit basque d´Esteban Echeverría, poète, penseur et sociologue argentin du XIXe siècle.
Carlos Alberto Erro, nafar jatorrikoa, Argentinako Nekazaritza Ministroaren idazkariordea zen 1940an, eta Inmigraziorako Zuzendaritza Nagusia ministerio horren menpe izaki, euskal inmigrazioaren aldeko dekretuen testuaren egilea. Komunikazio bat idazten du Kongresurako Esteba Echeverría, XX. mendeko argentinar poeta, pentsalari eta soziologoaren euskal izpirituari buruz.
  El agua y la ciudad: Bu...  
Le problème théorique et historiographique de l´étude de l´eau est ici posé, en soulignant l´importance de l´approvisionnement dans les noyaux industriels. On met l´accent sur la construction du réseau d´approvisionnement d´eau potable à Bordeaux, aux alentours du milieu du XIXe siècle, et dans les implications de la municipalité.
Uraren azterketa arazo teoriko eta historiografiko gisa planteatzen da lan honetan, bai eta industria guneak urez hornitzeak duen garrantzia azpimarratzen ere. Kontu egiten diogu Bordelen edateko urez hornitu beharrez eraikitako sareari, XIX. mendearen erdialdean, eta hartan udalak izan zuen parte hartzea nabarmentzen da. Era berean, Bilbo eta Itsasadarreko udalerrien kasua azaldu eta zenbait konparazio egiten ditugu, horniketa eta saneamenduaren alorrean buruturiko eginahalak eta biztanleen ongizatean ur zerbitzuak izandako eraginak nabarmentzen direla.
  L´apport des voyeges d´...  
Il a bien montré l´importance du facteur régional dans l´histoire éthiopienne, pour l´ancien royaume chrétien du haut plateau, comme pour la grande Ethiopie qui devient à la fin du XIXe siècle l´empire de Ménélik.
Antoine d´Abbadiek Etiopiako eremua hobeto ezagutzen lagundu zuen Etiopiako hegoaldeko eskualdeen esplorazioaren eta ikerketaren bidez, bai eta bertan bizi zirenak ere, bereziki Oromo izenekoak. Bere eskuizkribu bilduma irekitzean, material garrantzitsuen ekarpena egin zien filologia eta historia alorreko ikerketei. Ongi frogatu zuen eskualde-faktorearen garrantzia Etiopiako historian, hala goi lautadako antzinako kristau erresumari dagokionez, nola Etiopia handiari dagokionez, XIX. mendearen amaieran Menelik-en inperio bilakatu zena.
  Pierre Haristoy. Journé...  
La place occupée par Piarres Haristoy dans l’historiographie du Pays Basque Nord au XIXe siècle est indéniable et justifie amplement la journée d’échange et de recherche que nous lui avons consacrée à Ayherre même, en 2001, à l’occasion du centenaire de sa mort.
Ipar Euskal Herriko historiografian leku berezi bat bete du Piarres Haristoiek XIX. mendean. Gutienez hausnarketa eta ikerketa egun bat zor genion, Aiherran bertan, bere sor-herrian egin duguna 2001ean, bere heriotzaren mendeurenakari. Ekarpen gehienak monografia modukoak dira, Iparraldeko problematikari loturik. Baina balio dute Euskal Herri osoko historiarentzat, izan dadin Xipri Arbelbideren lana Larregi apezari buruz, Dominique Robinena Donibane Lohitzuneri buruz, Patrick Castoreorena irakaskuntzari buruz, ala Claude Mehatsena euskal emigrazioari buruz. Yvette Cardaillac andereak aldiz, orainarte guti landua zen gai bati lotu da: nola ikertu izutuen erlixio-minoriak P. Haristoiek. P. Haristoien nortasuna eta lan historiografikoa nolakoa izan den, hor dituzue bi ikuspuntu ez kontrajarriak baina osagarriak, Piarres Xarrritonena eta Pasca Goñirena, biek ondoriobidetzen dutena Eleiza katolikoaren eragina XIX. mendean, Ipar Euskal Herrian.
  Jabetasunetik erabilera...  
Les bergers du village savaient que les terrains de montagne de Betzula étaient la propriété du monastère navarrais de Leyre, mais que, à partir du XVe siècle, l´usufruit correspondait aux habitants de Larrau et que ceux-ci effectuaient un paiement annuel. Je me souviens que Leyre, après le désamortissement de Mendizabal, perdit ses biens au XIXe siècle.
Testu hau Larrainen gaztelaniaz idatzi zen. Herriko artzainek Betzulako mendilurrak Leyreko Nafar komentuaren jabetasun zirela ezagutu zuten, baina XV. mendean hasita Larraintarrek lurren gozamena zutela eta urteko saria ordainduko ziotela. Gogoratzen dut mendizabalen desamortizazioaren ondotik Leyre bere ontasunak XIX. mendean galdu zituela. Larrainek gozamenetik jabetasunera igaro behar zuen, baina ehunta zerbait urtez Zuberoako artzainen sindikatoak zuzengabeki gorde zuen jabetasuna.Idazkian jakingarria da nula Larraineko etxe gehienen izenak agertzen diren eta bataio izenak XVII. mendean ohi zen bezala moda zaharrean ematen.
  La sociabilidad obrera ...  
Nous cherchons, avec cette communication, à réaliser un rapprochement des espaces de sociabilité ouvrière dans la ville de A Coruña à partir de l´analyse du roman La Tribuna, écrite par Emilia Pardo Bazán en 1882. L´oeuvre en question a pour héroïne une cigarière employée dans la Fabrique de Tabacs de A Palloza durante les années soixante-dix du XIXe siècle.
Komunikazio honen bidez A Coruña hiriko langileen soziabilitate guneetara hurbildu nahi dugu, Emilia Pardo Bazanek 1882an idatzi La Tribuna eleberriaren azterketan oinarrituz. XIX. Mendeko hirugeita hamar urteetan A Palloza Tabako Fabrikan diharduen emakume zigarro egile bat da obra horren protagonista. Protagonistaren eguneroko bizitza garatzen den hainbat gertaleku aurkezten dira narrazioan zehar. Horrek eredu eta abiaburu gisa balio digu langileen soziabilitate gune propioak ezagutzeko eta orduan agertzen hasia zen langile klasearen talde identitate bereziaren sorreran gune horiek zuten garrantzia aztertzeko.
  Repertorio inicial de n...  
Ce travail tente d´expliquer comment les Orphéons et les Sociétés Chorales basques à l´origine réussirent à créer le répertoire adéquat, jusqu´alors inexistant. Le seconde moitié du XIXe siècle comprend deux étapes.
Hasieran, Euskal Orfeoiak eta Abesbatzak ordu arte ez zen errepertorio egokia sortzera iritsi ziren. Hori nola gertatu zen azaltzen saiatzen da artikulu hau. Honi dagokionez, bi aldi bereizten dira XIX. mendearen bigarren erdian. Lehenengoan, orfeoi txikiak sortu ziren, ondoren etorriko ziren Orfeoi handien aitzindari gisa. Izan ere, Orfeoi handiak bigarren aldi horretan sortu ziren, 1880tik aurrera. Horiek atzerriko musikagileen partiturak biltzen hasi ziren. Modu horretan, euskal doinu herrikoiak harmonizatzeko premia sortu zen eta tokiko musikagileek gisa horretako partiturak idazteko gonbita hartu zuten.
  L´émigration des Basque...  
L´auteur examine d´abord les causes de l´émigration basque en Uruguay dans le second tiers du XIXe siècle puis il décrit la part que les Basques prirent dans la guerre civile qui ravagea ce pays dans les années 1830-1840.
Autorea XIX. mendearen bigarren herenean Uruguaira bideratu zen euskal emigrazioaren kausak aztertzen hasten da lan hau. Jarraian, Gerra Handia deiturikoan 1830-1840 bitartean herrialdea suntsitu zuen gerra hartan euskaldunek izan zuten esku hartzearen berri ematen du. Gero, euskaldunak harrera-herrialdeetara moldatzeko duten erraztasunaren testigantza eman ondoren,bere uste osoa sentimenduzko bultzada orotatik at eta gertakarien azterketa objektibotik sorturikoa adierazten du, euskaldunakzibilizazio eta aurrerapen elementu gisa duen gailentasunaren inguruan.
  Comercialización y cont...  
Ce travail réalise une étude sur l’influence et l’importance d’une activité illégale telle que la contrebande dans la vie économique et politique des Provinces Basques depuis le XVIIe siècle jusqu’au XIXe siècle.
XVII. mendetik XIX.era jarduera ilegal batek, kontrabandoak, Euskal Probintzietako bizitza ekonomikoan eta politikoan izan zituen eraginaz eta garrantziaz gogoetatzea da lan honen asmoa. Iraupen luzeko ikuspegia darabilgu, eta bertan gurutzatzen dira Euskal Herriko biztanleen bizitzak hein handi batean baldintzatu zituen egoera historikoaren hariak.
  L´abbé Haristoy (1833-1...  
Le Père Haristoy (1833-1901), auteur entre autres de l´ouvrage Les Paroisses du Pays Basque pendant la période révolutionnaire connut bien des vicissitudes en cette fin du XIXe siècle. Il se heurta en Soule à une certaine froideur, à des divisions en Basse Navarre mais en Labourd eut droit à une vive reconnaissance.
Haristoy apaiza (1833-1901), hainbat obraren egilea, hala nola Les Paroisses du Pays Basque pendant la période révolutionnaire hainbat gorabehera jasan behar izan zituen XIX. mendearen amaieran. Zuberoan halako hoztasun bat aurkitu zuen, Nafarroa Beherean aldekoak eta kontrakoak, baina Lapurdin ezagutza handia bildu zuen.
  La imagen de los vascos...  
A travers les récits des voyageurs européens du XIXe siècle dans le Pays Basque -beaucoup d´entre eux sont des textes pleins d´intelligence qui constituent une source d´information historique d´une valeur particulière- on étudie les représentations collectives qui existaient à l´époque sur les basques, c´est-à-dire, l´image ou les images qu´avaient et diffusaient les observateurs extérieurs sur les habitants des territoires basques en tant que collectivité, en les reliant au phénomène de la construction de l´identité basque du XIXe siècle qui existe à l´intérieur du pays.
XIX. mendean Euskal Herrian zehar ibili ziren Europako bidaiarien kontaketen bidez -balio bereziko informazio historikoa ematen duten testu zorrotzak, horietariko asko–, euskaldunei buruz garai hartan ziren irudipen kolektiboak aztertzen dira hemen, hau da, kanpoko behatzaileek euskal eskualdeetako biztanleez, talde gisa, moldatu eta zabaldu zuten edo zituzten irudia edo irudiak, eta herrialdean berean hemeretzigarren mendean gertatu zen euskal identitatearen eraketaren fenomenoarekin lotzen ditugu. "Kanpoko begirada" hori ez zen begiratu soila, aldi berean eragilea baitzen, euskaltasunaren inguruko irudiak eta mitoak hedatzen lagundu zuelako.
  Presencia de escritores...  
Une brève panoramique historique sur ce que les écrivain ont signifié pour la littérature espagnole, à partir du romantisme basque de la seconde moitié du XIXe siècle, en passant par les poètes sociaux et les narrateurs de la “génération de la moitié du siècle” nous arrivons à la “nouvelle narration”, où nous trouvons quelques auteurs basques que nous considérons les plus importants des dernières cinquante années: Miguel Sánchez Ostiz, Álvaro Bermejo, Fernando Aramburu, Juan Manuel de Prada, Lucía Etxebarría et Espido Freire.
Lehenengo eta behin, euskal literaturaren eta euskal herritarrak diren idazleen arteko bereizkuntza egiten da, txostena kokatzen deneko eremua zehazki definitzearren. Euskal Herriko idazleek espainiar literaturan izan duten garrantziaren ikuspegi historikoa, XIX. bigarren mendealdeko euskal erromantizismotik hasita, olerkari sozialetatik eta “mende erdiko belaunaldiko ”narratzaileetatik igaro, eta "narratiba berrira" iristen gara, zeinean euskal narratzaile batzuk hartzen ditugun kontuan, azken berrogeita hamar urteen arteko esanguratsuenetarikoak: Miguel Sánchez Ostiz, Álvaro Bermejo, Fernando Aramburu, Juan Manuel de Prada, Lucía Etxebarría eta Espido Freire.
  El Centro Vasco-Francés...  
Si l´émigration des Basques du nord de la Bidassoa vers le Río de la Plata date du milieu du XIXe siècle, il faut attendre le 1er avril 1895 pour voir créé à Buenos Aires, le . Centro Vasco-Francés. . Ce Centre développe depuis lors une activité culturelle et sociale importante, souvent en faveur du Pays Basque continental, dont Michel Iriart donne quelques exemples significatifs.
Bidasoaz iparraldeko euskaldunen emigrazioa Río de la Plata aldera XIX. mendearen erditsuan abiatu bazen ere, BuenosAiresko Centro Vasco-Francés delakoaren sorrera ez zen 1895eko apirilaren batean baizik gertatu. Jarduera kultural eta soziala bizia izan zuen, gehienbat Ipar Euskal Herria faboratuz, Michel Iriartek ematen dituen adibideetan frogatzen denez.
  L´historiographie ecclé...  
A partir d´une étude quantitative de la production historiographique du XIXe siècle en Pays Basque Nord, la présente étude se propose de dégager les principales caractéristiques de l´historiographie basque au XIXe siècle, dans le contexte notamment du conflit qui opposa l´Eglise catholique à l´Etat issu de la Révolution.
Iparraldeko XIX. mendeko produkzio historiografikoaren azterketa kuantitatibo bat oinarri harturik, XIX. mendeko euskal historiografiaren ezaugarri nagusiak antzematea da oraingo azterlan honen helburua, bereziki Iraultzaren ondorioz Eliza katolikoaren eta Estatuaren artean gertaturiko gatazkaren testuinguruan.
  Tuberkulosiaren aurkako...  
Depuis la fin du XIXe siècle et jusqu´à la moitié du XXe, la tuberculose était la première cause de mortalité au Gipuzkoa. À San Sebastián, un décès sur dix était provoqué par cette maladie, qui était combattue par le dépistage précoce dans les centres de santé anti-tuberculeux et l´isolement des patients dans des sanatoriums.
XIX. mendearen amaieratik XX. mendearen lehen erdiraino, tuberkulosia izan zen lehen heriotza-arrazoia Gipuzkoan. Donostian, hamar hildakotik bat tuberkulosiak jota hiltzen zen. Gaixotasunari aurre egiteko, tuberkulosiaren aurkako anbulatorioetan goiz detektatzean eta sendategietan isolatzean oinarritutako sistema erabiltzen zen.
  La música popular como ...  
La nécessité de construire un genre lyrique à caractères propres revient constamment dans les réflexions des musiciens espagnols du XIXe siècle. José Inzenga considérait qu´il fallait chercher dansles chants et danses populaires cette qualité définitoire de l´identité nationale permettant de façonner une musique différente des autres musiques européennes.
Izaera propio dun genero lirikoa eraikitzeko beharra behin eta berriro agertzen da XIX. mendeko musikari espainiarren hausnarketetan. Jose Inzengaren ustetan, herri-kantuetan eta -dantzetan nazio-identitatearen definiziotasuna bilatu behar zen, Europako gainerako musikak ez bezalakoa egiteko.
  Marcos Ordozgoiti, una ...  
Jusqu´à maintenant il existe peu de publications qui se soient occupées de la sculpture basque du XIXe siècle, ce qui fait que la connaissance de cette manifestation artistique dans cette phase est encore peu profonde, bien qu´il existe des indices pour conclure que ce ne fut pas une période spécialement brillante.
Gaur arte gutxi izan dira XIX. mendeko eskulturaz arduratu diren argitalpenak, eta, ondorioz, aldi horri dagokion arte azalpenaren ezaguera ez da oso sakona, nahiz eta aztarnak badiren aldi distiratsuegiez zela ondorioztatzeko. Marcos Ordozgoiti Murua gasteiztarra (1824-1875) izan zen garaitsu hartan lanean ari ziren eskultoreetako bat ; batzuetan, kontratista soilaren eginkizunak bete zituen, eta praktika hori -antza denez- aski zabaldua izan zen XIX. mendeko euskal eskultoreen artean, eta horrek agerian jartzen du eskultura merkatuaren eskasia garai hartan. Azterlan honen protagonistaren maila artistikoa ez zen inola ere lehen mailakoa, -bere lantegitik ateratako obra batzuek aditzera ematen dutenez, horietaz informazioa baitugu, bai eta haren proiektuek eta bozetoek aurkeztu zen lehiaketa batzuen epaimahaietan sortarazi zuten ukoaz ditugun berrietatik dakigunez-, baina ezagutu beharrekoa da, urtehorietako eskulturaren panorama zehaztu ahal izateko.
  La difusión de la prens...  
Tout au lon du XIXe siècle, les entreprises qui éditaient des journeaux en Espagne devaient acquitter aux finances publiques, par les frais de timbre postal, quantités variables d´argent en proportion au poids -et, par conséquence, au nombre- des exemplaires envoiyés par le courrier vers localités différentes de la ville d´édition du chaque journal.
XIX. mendeko urte luzetan zehar, kazetal enpresek egunkariak argitaratzen ziren hiritik kanpora bidalitako ale kopuruaren araberako zerga bat ordaindu behar izan zioten Haziendari, tinbre modura. Hego Euskal Herriko kazetal titulu bakoitzak euskal kazetaritzaren garapenean garrantzitsu oso gertatu zen 1850-1860 hamarkadan ordainduriko kopuruen azterketak hainbat ondoriotara iristea bideratu du, ain gutxi ezagutzen genituen aldizkari eta egunkarien zabalkundeei buruzko datuen arloan (eta, honenbestean, hobekiago ezagutu ahal izan dugu XIX, mendeko prentsak eduki zuen proiekzio soziala). Gure azterketatik ondoriozta genezakeenaren aurrerapen gisa, esan dezagun, lehenik, ezagutzen ez genituen argitalpen zaharrak berratera ditugula argitara. Bigarrenik, probintzia bakoitzaren prentsak zeukan pisu erlatiboak baloratu eta argi ikus daiteke Bizkaia nagusi agertzen dela hamarkadaren erdialdean, Gipuzkoa lekuaraziz (telegrafoaren sarrera eta Irurac-Bat egunkariaren sorrerari esker batez ere). Eta hirugarren eta azkenik, euskal prentsa garai hartan Espainiako mailan hartzen ari zen garrantzia begibistakoa gertatzen da, neurriz apala den arren.