|
Iparraldean, Kantabriako mendilerroa daukagu, handientsua, igotzeko eta bere gailurretatik ibiltzeko gonbita egiten. Goi-goian, gailurrik garaienean, Toroko gaztelua zegoen Erdi Aroan, Nafarroako erresumak musulmanen inbasioei aurre egiteko bastioietako bat. Erdi Aroan, Bilar inguruko lurretan, gaur egun laborez eta mahastiz beteta dauden horietan, hainbat herrixka zeuden. Gehien iraun zutenak Riñana, Riñanilla, Biurco eta Quintanilla izan ziren. Seguru asko, Bilar herrixkak beste herrixka haietatik alde egindako biztanleak erakarri, eta handitu egin zen. Azkenean, nolabaiteko garrantzia hartu zuen; izan ere, tenplu bat –herriaren erdian dagoen eliza, Jasokundeko Andre Mariari eskainia– izateko bezain garrantzitsua izan zen. Sarrerako arkupearen gainean, hasieran gaztelu bat eta ondoren tenplu gotiko bat izan zenaren hondarrak daude. Egungo tenplua XVI. mendean egin zuten. Arabako Errioxako erretaularik onenetako bat du. Guiot Beaugrant artistaren lana da; hain zuzen, 1547tik 1549ra bitartean egin zuen lan erretaula horretan, eta Genevillako Araoz maisuak amaitu zuen. Dorrea liraina eta oso altua da, eta esaldi hau du grabatuta:
|