|
Mineralari ezpurutasunak kendu eta partikula puruenak hautatzeko xehatu egiten zen; ondoren, askako uretan dekantatzen zen. Mea urtzea meatzetik hurbil egiten zuten. Galena berun-mineral zilarduna denez gero, lehen galdaketak nahasirik ematen zituen bi metalok: zilarra eta beruna. Bigarren galdaketan, kupelaketan, zilarra berunetik bereizten zen. Meatzeetako langileen izaeraz, pertsona libre, morroi edo esklaboak ote ziren, ez dakigu ezer; ezta armadaren mende ala Estatuaren ustiapenen emakida zeukaten konpainien mende lan egiten ote zuten ere. Meatzeen barnetik berreskuratu diren tresna arkeologikoak ikusita, Aiako Harriko ustiaketak Augustoren garaian dagoeneko hasiko zirela uste da, eta gure aroko I. mendean bizi-bizi jarraituko zutela. Handik aurrera, baliteke produkzioa jaitsi izana, edo baita, beharbada, bertan behera utzi izana ere, produkzio handiagoko beste toki batzuen konkurrentziagatik. Kontua da ahaztuta egon zirela, harik eta XVIII. mendean Oiartzungo Sein familiak, Arditurriko meak berriro ustiatzen hasi nahirik, Joan Gilermo Thalacker ingeniari alemanari deitu, eta hark bigarren aldiz aurkitu zituen arte. Thalackerrek penintsulako erromatar garaiko meategi gehienak ezagutzen zituen, eta, 1804an argitaratutako txosten batean, Aiako Harri inguruko meazuloen ezaugarriak deskribatu eta Cartagena, Leon eta Rio Tintokoen maila berean jarri zituen. Txosten horretara jo zuten XIX. mendean meatzeak ustiatzeko emakida bila ibiltzen ziren askok, erromatarren lanak identifikatuz gero, haiek agortu gabe utzitako hobietara iritsi eta berriz ustiatzen jar zitezkeelako. Meak ustiatzeko, ordea, meazuloak zabaldu egin behar zituzten, eta, bide batez, antzinako aztarnak ezabatu. Ildo horretan, antzinatik utzita zeuden berun zepak berak ere aprobetxatu egin zituzten, artean bazutelako Pasaian, Kaputxino aldean, zegoen galdategira eraman eta errentagarri izateko behar zen adina zilar. Horrela ulertzen da nola desagertu zen halako ondare arkeologiko bat; izan ere, erromatarren garaian pentsatua izan zen moduan iraun izan balu, gipuzkoarron erreferentzia historikoen artean egongo zen, zalantzarik gabe.
|